donderdag 23 juni 2011

Goed - Goeder - Goedst

Hij schiet me niet meteen te binnen, de taalkundige term die aangeeft dat je overcompenseert.
Ils zal me daar ongetwijfeld wel vroeg of laat bij helpen.

Hoe dan ook, ik hoorde er vandaag een voorbeeld van op de radio.
Het precieze onderwep ontschiet me, maar ik hoorde voortdurend een stem uit "het publiek" die het had over beterkoper.

De eerste keer dacht ik dat ik het verkeerd had gehoord. Maar hij bleef het maar zeggen: Beterkoper.

 "Overdrijf je nu niet een beetje?" dacht ik.
Goedkoper: yes
Beterkoop: ook yes
Maar beterkoper? Is dat de overtreffende trap van beide?

"Het" (wat het ook moge geweest zijn) moet wel biezònder billijk van prijs zijn geweest om tot zulke taalkundige ontboezemingen te leiden.

Uiteraard ging ik beide termen snel googlen. 't Is te zeggen: de twee naar mijn mening correcte termen.
Op Taaladvies.net vond ik dit:

Vraag
Is beterkoop correct?

Antwoord
Nee, beterkoop wordt nog een enkele keer in België gebruikt, maar is geen standaardtaal.
Standaardtaal is goedkoper.

Voilà, dat weten we dan ook weer. Hàndig toch, da Tinternet.

Maar goed, hier kon ik niet eindigen.
Beterkoper verdiende ook een google-poging.
Hieronder een wilde greep uit wat ik vond.

  • Vanaf 1984 gebruikte ook ik - alleen maar bij gebrek aan beter- koper om aardstraling te elimineren. Maar ik kwam er achter dat koper niet werkt.
  • Binnen deze bekende marges spelen de beide partijen hun spel en hoe beter koper en verkoper de technieken en tactieken van dit spel beheersen, ...
  • U kan niet beter koper, dat is onze garantie! Bike to Bike communication. Motor naar motor.
  • Dan kun je beter koper pakken.
  • Onthoud: Beter koper van jezelf dan goud van een ander.
  • En wat is beter, koper of nickel?
Me dunkt dat het duidelijk is dat in géén van bovenstaande voorbeelden de gezochte beterkoper-betekenis werd gevonden. Ainsi soit-il, het woord bestaat niet.

Nog héél even verderbreiend, onderzoek ik mezelf op aanvullende mogelijkheden.

Volgens mij kunnen we, behalve de "normale" trappen van vergelijking, met beterkoop een aantal intermediaire trappen toevoegen, vindt u ook niet?
Goedkoop, Goedkoper, Beterkoop, Goedkoopst, Bestkoper en Bestkoopst... ofzo.

Het duurde even vooraleer ik de laagste der vergelijkende trappen kon benoemen. De vergelijkende (comparatief) en de overtreffende (superlatief) kende ik nog. Maar die laagste? Geen idee.
...
Blijkt de stellende (positief) te zijn.

En mòt, vrij associêrend kom ik dan weer terecht bij mensen in de diverse trappen.
Ik ken er stellende, vergelijkende en overtreffende... u ook?
De stellende berusten in de situatie waarin ze zich bevinden (hoewel dat bezwaarlijk altijd positief kan worden genoemd)
Anderen vergelijken zichzelf steeds met de buren, de vrienden, de collega's en concluderen daarbij doorgaans dat ànderen het altijd beter hebben dan zij....
En tenslotte zijn er de superlatieven. Hun miserie is zomogelijk altijd erger en aanslepender dan die van een ander.

:)
Ach ja...

Om in schoonheid te eindigen, geef ik u nog graag een stukje Taaladvies mee.
De trappen van vergelijking van samengestelde bijvoeglijke naamwoorden (let wel: algemeen hetgeen betekent dat er vermoedelijk nog speciale gevalletjes zijn waar wij gewone stervelingen ons niet van bewust zijn ;))

Zo heb je bievoorbeeld drukbezocht - drukker bezocht - drukst bezocht
Redelijk simpel.

Maar dàn (!)
diepgaand - diepgaander (of dieper gaand) - meest diepgaand (of diepst gaand of diepgaandst)
diepgravend - diepgravender (of dieper gravend) - meest diepgravend of diepst gravend (Olijfnoot: blijkbaar géén diepgravendst zoals in vorig voorbeeld)

Eens we uit de diepe dalen klimmen, verandert het alwéér.
hoogdravend - hoogdravender - hoogdravendst. Géén hoger dravend of hoogst dravend. Bij de les blijven eh...

veelzeggend - veelzeggender - veelzeggendst.
vergezocht - vergezochter (of verdergezocht) - meest vergezocht
verstrekkend - verstrekkender (of verder strekkend) - verstrekkends (of verst strekkend)

Olijf kan bijna niet meer volgen. Ik vind het vergezocht dat het ene woord wél en het andere woord niet beschikt over meerdere mogelijkheden. Het is veelzeggend en heeft verstrekkende gevolgen, niet in het minst voor wij, arme taalgebruikers.... maar denkt u eens aan alle allochtonen die een inburgeringscursus moeten doorstaan?
Waarom, vraag ik me af, kan een uitspraak niet de meestzeggende  zijn, al dan niet aan elkaar geschreven (want ook dààr zie ik geen lijn...)

aj aj aj ajjjjj
Het begon allemaal bij een radioverslag over Beterkoper....
Migraine - migrainer - migrainst :)

3 opmerkingen:

  1. Er is aan jou een leerkracht verloren gegaan...
    xxx

    BeantwoordenVerwijderen
  2. daar ga ik niet over redetwisten, lieve Ils.
    Maar daarmee weet ik nog niet hoe je zo'n overcompenserend taalkundig gedrag noemt? (jij wéét dat, ik wéét daje't weet :))

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Pietepeuterigheid? Muggeziften? Hypercorrect gedrag? :-)
    kuskus

    BeantwoordenVerwijderen